| بررسی ارتباط بین آیین‌های عاشورایی و فضاهای جمعی شهری |
| کد مقاله : 1017-ASHORA |
| نویسندگان |
|
آرام خضرلو *1، صمد نصیری2 1گروه آموزشی معماری دانشکده معماری، شهرسازی و هنر دانشگاه ارومیه 2کارشناس امور پژوهشی دانشکده معماری، شهرسازی و هنر |
| چکیده مقاله |
| شهر به‌عنوان موجود زنده؛ تجلی‌گاه خاطرات، نوع زندگی، باورها، اعتقادات و تعلقات مردمی است که در آن زندگی می‌کنند. بدین صورت شهرها، علاوه بر بعد ظاهری و فیزیکی، دارای ابعاد معنایی، تاریخی، اجتماعی و هویتی نیز می‌باشد. باورها و اعتقادات ساکنان شهرها، ارزش‌ها و هنجارهایی به وجود آورده است که جزیی از فرهنگ آن ملت شده، و گاه با مذهب آنان درآمیخته و شکلی مقدس به آن داده است، و به صورت حرکات مذهبی در شهرها نمود یافته است. با توجه به اینکه اکثر این حرکات به صورت دسته‌جمعی و در بستر شهر صورت می‌گیرد؛ فضاهای عمومی شهری دارای نقش و اهمیت ویژه‌ای در این زمینه می‌باشد. فضاهای جمعی به‌عنوان یکی از مهمترین فضاها در شهرهای امروزی به شمار می‌روند؛ ویژگی این‌گونه فضاها، تابع شرایط طبیعی و اقلیمی، فرهنگی، مکانی و زمانی‌ست. به عبارتی؛ فضای جمعی در شهرها، صرفاً شامل مسیرهای ارتباطی، خیابان‌ها، کوچه‌ها و ... نمی‌شود، بلکه فضایی است که بیشتر تعاملات انسانی، اجتماعی و فرهنگی در آن صورت می‌پذیرد. با اضافه شدن فضاهای مذهبی در دوران اسلامی به کشورمان، ساختار فضاهای جمعی، جهت پیروی از دین اسلام و آموزه‌های آن، و نیز اجرای فرامین و مناسک مذهبی، به لحاظ کالبدی و کارکردی رنگ و بوی جدیدی گرفت. این آیین‌های جمعی؛ شامل مراسم به هم پیوسته‌ای است، که برگزارکنند‌گان آن، با استفاده از شمایل و نمادهای خاص، به نمایش این مناسک، در یک فضای مشخص می‌پردازند. یکی از مهمترین این مراسم، عزاداری امام سوم شیعیان و آیین عاشورایی‌ست. در ماه محرم و مراسم روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی، مردم در فضاهای شهری به عزاداری می‌پردازند. انجام این مراسم در این فضاها، منجر به ایجاد خاطرات جمعی می‌گردد، مکان برگزاری این خاطرات حس تعلق خاطر را در افراد؛ نسبت به فضایی که آیین‌ها در آن مراسم شکل می‌گیرد؛ افزایش می‌دهد. مراسم آیین عاشورایی، به‌دلیل برگزاری در فضاهای عمومی شهری، دارای نقش مهمی در شکل‌گیری خاطرات جمعی هستند. هدف از انجام این پژوهش، نحوه‌ی کارکرد فضاهای شهری در این دوران و شناخت الگوی کارکردی فضا در این شهرها، با روش توصیفی-تحلیلی، و مطالعه اسنادی و کتابخانه-ای‌ست. یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که قرارگیری مردم در فضاهای جمعی شهری، در این بازه‌های زمانی خاص، علاوه بر جنبه‌ی کارکردی؛ موجب ایجاد خاطره‌ی جمعی مشترک، حس تعلق خاطر به مکان‌های جمعی عزاداری و نیز ایجاد تعاملات اجتماعی بر مبنای آیین مشترک می‌گردد. |
| کلیدواژه ها |
| آیین عاشورایی، فضاهای جمعی شهری، حس تعلق خاطر به مکان، تعاملات اجتماعی، خاطره‌ی جمعی |
| وضعیت: پذیرفته شده |