| بررسی تحلیلی و نماد شناسانه‌ی سر اژدها در توغ‌های ایرانی (در بازه زمانی قبل از صفویه تاکنون) |
| کد مقاله : 1060-ASHORA |
| نویسندگان |
|
تیلا اصغرزاده منصوری *1، محمد عارف2، پرناز گودرز پروری3 1دانشگاه آزاد تهران مرکزی 2گروه نمایش دانشگاه ازاد تهران مرکزی 3گروه ارتباط تصویری دانشگاه آزاد تهران مرکزی |
| چکیده مقاله |
| هدف از پژوهش حاضر بررسی تحلیل‌های انجام شده در رابطه با حضور اژدها در هنر اسلامی ایرانی بخصوص علامت‌های عاشورایی است. در طرفین تیغه‌های توغ سر اژدها دیده می‌شود که نسبت به سایر عناصر از دلایل کمتر شناخته شده‌ای برخوردار است. برخی از محققین این عرصه بر این باورند که این سرها، نماد لشکر جنیان حاضر در روز عاشورا است، که برای یاری امام حسین (ع) اِذن ورود به میدان جنگ خواستند و امام موافقت نفرمودند. (یعنی نماد خیر و یاری). برخی دیگر نماد عقوبت کار ستمگران می‌دانند که گرفتار آتش جهنّم (مار غاشیه) می‌شوند. (یعنی نماد شرّ) و امّا آنچه از اساطیر باستانی ایران زمین بر می‌آید و در نگاره‌های قدیمی به تصویر کشیده شده، اژدها نمادی دوگانه است گاه نماد شرارت، خشک‌سالی و خویِ زشت، همچون مارهای شانه ضحاک و گاهی نمادی از نگهبان درخت زندگی و گنج‌های با ارزش. چنانکه از مستندات بر می‌آید توغ از زمان آق قویونلوها در ایران کاربرد داشته است، اما از دوران صفویه و بعد از آن به صورت ادوات خاص عزاداری سیدالشهدا، جایگاه خاص خود را در میان شیعیان پیدا کرده است. پژوهش حاضر نشان می‌دهد حضور اژدرها بر روی توغ می‌تواند اشاره‌ای غیرمستقیم به نبود آب و شهادت امام و یارانشان در اوج عطش و تشنگی داشته باشد و یا نمادی از نگهبانان درخت زندگی و گنج پنهان عالم معنی است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و سئوالات بنیادی عبارتند از: 1. حضور اژدها بر روی علامت‌های عاشورایی نماد چیست؟ 2. سیر تحول فرمی «دهانه اژدر» چگونه بوده است؟ |
| کلیدواژه ها |
| اژدها، دهانه اژدر، توغ، علامت، دوران صفویه. |
| وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی |