| مطالعه تطبیقی نقش ها و فرم های به کار رفته در عَلَم و توغ آیین های عاشورایی |
| کد مقاله : 1063-ASHORA |
| نویسندگان |
|
فاطمه سلیمانیان1، مصطفی رستمی *2 1دانشجوی رشته پژوهش هنر دانشگاه مازندران 2دانشیار گروه صنایع دستی و پژوهش هنر دانشگاه مازندران |
| چکیده مقاله |
| شیعیان سراسر جهان برای زنده نگه داشتن این حماسه، در عزاداری ها از عناصر و نمادهایی در قالب آیین های سوگواری ماه محرم و صفر استفاده کرده اند. عَلَم و توغ از جمله نمادهای به کار رفته در آیین سوگواری عاشورا در میان شیعیان هستند. نقش ها و نشانه های دینی و مذهبی بر روی عَلَم و توغ که به صورت، نقوش گیاهی، عبارات مذهبی به کار می رود در بردارنده بخش مهمی از ویژگی های مذهبی، مردم شناختی و هنری ایران است. تنوع این نمادها گویای تاثیر عمیق حماسه عاشورا در فرهنگ شیعیان است. نمادها به دلیل عینی بودنشان، در ذهن ها ماندگار و سبب تداوم آیین و سنت می شوند. این پژوهش به روش تحلیلی و توصیفی به بررسی تطبیقی نقش ها و فرم های به کار رفته در عَلَم و توغ می پردازد. هدف این پژوهش دست یافتن به فرهنگ و نمادهای بصری نقش ها و فرم های نمادین به کار رفته در عَلَم و توغ آیین های عاشورایی است که توسط هنرمندان زمان خود جهت معنا بخشیدن به باورها و اعتقادات مردم خلق گردیده اند. این پژوهش می کوشد تا به این پرسش پاسخ دهد که، نقش ها و فرم های به کار رفته در عَلَم و توغ آیین عاشورایی دارای چه شباهت ها و تفاوت هایی از حیث کاربرد نمادها و اسطوره ها می باشند. حاصل این پژوهش حاکی از آن است که در طول تاریخ ایران، بین هنر و آداب معنوی بر گرفته از مذهب ارتباط بسیار نزدیکی وجود داشته است. بسیاری از نمادها و اسطوره هایی که ریشه در کهن الگوهای ایران باستان دارند، در قالب نقش ها و فرم های علم و توغ نیز از جایگاه ویژه ای برخوردارند. از جمله شباهت های موجود در علم و توغ در آیین عاشورایی می توان به نقش سرو در مرکز علم که کانون توجه مخاطب قرار دارد و نماد اژدها که در دو سمت توغ مشاهده می شود اشاره کرد. اما از جمله تفاوت های موجود در علم و توغ آن است که سراسر توغ با کتیبه مزین می شود، در حالی که در عَلَم علاوه بر کتیبه با نقوش اسلیمی و قطعات عتیقه نیز تزیین می شود. از دیگر تفاوت های این دو عنصر آیین عاشورایی، تفاوت در فرم ها و نقش های به کار رفته در آنان است، به گونه ای که در عَلَم مجموعه ای از نماد های رنگ، انسانی، گیاهی، پرندگان و حیوانی در قالب فرم مشاهده می شود، اما در توغ این تنوع در نقش مشاهده می شود و تنها نماد اژدها به صورت فرم دیده می شود. می توان گفت نماد های به کار رفته در عَلَم و توغ برگرفته از اعتقادات مذهب شیعه و کهن الگو های ایران باستان می باشند. |
| کلیدواژه ها |
| عَلَم، توغ، نقش ها و فرم های نمادین، عزاداری محرم، آیین های عاشورایی |
| وضعیت: پذیرفته شده |