| شبیه مضحک؛ تولد کمدی از بطن تراژدی |
| کد مقاله : 1068-ASHORA |
| نویسندگان |
|
غلامحسین دولت آبادی * k,dskni , ljv[l p,ci jmhjv |
| چکیده مقاله |
| تعزیه‌خوانی در جامعه‌ی دورهی ناصری و چند دهه‌ی پس از آن به اوج شکوفایی و درخشندگی خود رسید و جاذبه‌ی خاصی در میان توده‌ی مردم یافت. در آن زمان، درباریان و حکومت و اعیان و اشراف به دلایل مختلف از تعزیه‌خوانی حمایت می‌کردند و آن را هر سال با جلال و جبروت مخصوصی در تکیه‌ها و تکیه‌ی دولت و حیاط خانه‌های خود برپا می‌کردند؛ و از سوی دیگر مردم کوچه و بازار و سرسپردگان خاندان پیامبر که رکن اصلی حامیان و مشوقان مجالس تعزیه‌خوانی بودند و بانیان واقعی تعزیه‌خوانی‌ها را در تکیه‌های محلی و میدان‌ها و کاروانسراها و فضای باز زیارتگاه شکل می‌دادند، این مجالس را با شکوهی درخور قهرمانان دینی برگزار می‌کردند. اما تغییر و تحولات در دوران ناصرالدین‌شاه، اعم از تغییرات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی تأثیرات بسیاری بر امور زندگی مردم گذاشت. این تغییرات امور مذهبی را نیز دربرگرفت. از طرفی علاقه‌ی ناصرالدین‌شاه به شبیه خوانی به روند گسترش این پدیده در جامعه سرعت بخشید و به آن شکوه و عظمت زیادی داد که این شکوه و عظمت به خارج‌شدن تعزیه از مسیر اصلی که همانا برگزاری مراسم عزاداری باشد کمک کرد و آن را تبدیل به مراسمی سرگرم‌کننده البته در کنار سوگواری کرد، و از طرف دیگر حال و هوای برگزاری این مراسم‌ها در تکیه دولت مسیری گشود برای تولید هرچه بیشتر عوامل سرگرم‌کننده برای تماشاچیان پس موجب ایجاد تنوع در تعزیه‌نامه‌ها شد و گوشه‌ها مورد اهمیت قرار گرفتند و در مرحله‌ی بعد شبیه مضحک رشد و نمو کرد و مورد استقبال قرار گرفت. شبیه مضحک به مرور با تطور و تحول در مضامین خود به سمت جداشدن کامل از مضامین اصلی رفت و موجب افزوده شدن موضوع‌های اساطیری، تاریخی ـ دینی و تاریخی ـ غیردینی، و قصه‌های عامیانه ایرانی ـ اسلامی به موضوع‌های تعزیه‌های اصلی شد. در این مقاله به زمینه ها و علل پیدایی شبیه مضحک پرداخته خواهد شد. این که از بطن تعزیه، که نوعی تراژدی محسوب می شود، شبیه مضحک نوعی نمایش کمدی پدید می آید. |
| کلیدواژه ها |
| تعزیه، شبیه مضحک، دورهی قاجار، تکیه دولت. |
| وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی |