عکاسی آیینی وکارکردهای اجتماعی آن ـ بررسی موردی مراسم عاشورا در ایران

کد مقاله : 1069-ASHORA (R1)

نویسندگان

شهربانو ثابت * آموزش و پرورش شیراز

چکیده مقاله

دین در بسیاری از جوامع، جزء بنیادین و اساسی فرهنگ است، که نقش مهمی در حیات اجتماعی انسان ایفا می کند. دین، تنهایک رشته از رفتارها واحساسات نیست بلکه ترکیبی از باورها و اعمالی است که ایدئولوژی ونحوه اندیشیدن افراد را در جوامع سنتی مشروط می کند. آیین های دینی بخش گسترده ای ازکنش های اجتماعی مارا تشکیل می دهند. تنوع،گستردگی، انسجام و همبستگی،روح تعاون وهمکاری،پویایی وتاثیرات فرا زمانی، از جمله ویژگی های این مراسم در فرهنگ جامعه ماست.آیین، شکلی از معرفت است که از دیر باز به عنوان یک روش تعلیم با هدف سعادت حقیقی بشراز آن می توان یاد کرد.در ایران،از نمادی ترین مراسم های آیینی،عزاداری های ماه محرم وصفر به ویژه مراسم روزعاشورا است.در این مراسم ارزش های اخلاقی چون آزادگی،مبارزه با ظلم وستم ،عدالت خواهی،شجاعت،ایثاروامربه معروف ونهی ازمنکرآموزش داده می شود، تا هربار بستری به منظور ایجاد تقویت، حفظ و نگهداری ایمان مذهبی در محبان اهل بیت فراهم نمایدو سال ها است که این مراسم موضوع مطالعه بسیاری ازمتفکرین، عاملان دینی، جامعه شناسان، محققین وازجمله هنرمندان بوده است که هدف از آن ماندگار کردن این رویدادمهم با ثبت مفاهیم درونی در چارچوب هنرمی باشد. مراسم عاشورا ازجمله موضوعات بسیار مهمی است که سالهاست هنرمندان همواره بخشی از درون مایه هنرهای تجسمی ایران را به بازسازی این رویداد مهم اختصاص داده اند به طوریکه در طول تاریخ پیام ومفاهیم جلوه هایی از این رفتارهای دینی را به صورت مستند و نمادین در آثار هنری خویش متجلی نموده اند. هرساله درچنین روزهایی درهر شهر و روستایی بر اساس آیین های بومی آن منطقه مراسم هایی برگزار می شودکه بسیاری از هنرمندان خاصه عکاسان حرفه ای و غیر حرفه ای در طول زمان برگزاری مراسم،به ثبت این رویداد اجتماعی ومذهبی می پردازندوسالانه هزاران عکس به بهانه برگزاری تعداد زیادسوگواره هاو نمایشگاه هایی که با موضوع محرم در ایران برپا می شود توسط عکاسان حرفه ایی وآماتوراز این اجتماع بزرگ دینی ثبت می شود اماعکاسی آیینی فقط ثبت یک رویدادساده نیست،بلکه تلاشی است برای اندیشه ورزی ودرک صحیح هنرمند در انتقال مفاهیم و مصادیق فرهنگ عاشورایی با توجه به تاثیروکارکردهای اجتماعی این با شکوه ترین مراسم شیعی ،لذا برای برون رفت از سطحی نگری در عکس های عاشورایی عکاسان بایستی پیش از عکاسی، ضمن شناخت صحیح و آگاهی از فلسفه این واقعه بزرگ تاریخی بتوانند نمادونشانه های این معرفت وذوق هنر دینی رابا تکیه بر دانش زیبایی شناسی وفرهنگ دینی وبومی هرمنطقه به دور از هر گونه تعصب واعتقادات مذهبی در آثارشان انعکاس دهند .

کلیدواژه ها

آیین ومراسم،کارکردهای اجتماعی،مراسم عاشورا،عکاسی آیینی.

وضعیت: پذیرفته شده